نوشته : فرهاد هنرمند ابراهیمی/ موسسه مقاوم سازی و بهسازی لرزه ای ایران – دفتر نمایندگی کرمان
در معماری سنتی ایران طاق ها که نوع موفقی از سقف بودند با تغییر در ارتفاع و فاصله ی بین دو سر طاق ، تبدیل به سقف های ضعیف طاق ضربی امروزی شدند، این سیستم در حومه شهرهای سنتی از قبیل کرمان متاسفانه بسیار رواج دارد که در این نوشته به عوامل فرونریختن آجرها و معایب این نوع سقف می پردازیم.
علت ایستایی آجرها:
1-چسبندگی ملات آجرهارا به هم می چسباند و ملات گچ وخاک مورد استفاده چسبندگی زیادی دارد ومانع فروریزی آجرها می شود.
2-قوسی که به آجرها داده می شود باعث نگهداری آنها می شود و علت آن انتقال مولفه ی قائم به تیرهای اصلی و بعد به ستون ها می باشد .
معایب:
1- سنگینی بسیار زیاد، عدم صلبیت دایافراگم سقف و تخریب در هنگام زلزله به شکل آوار که برای ساکنین خطرناک است.
2- امکان رد شدن تاسیسات مثل لوله از روی سقف امکان پذیر نیست مگر با افزایش ضخامت سقف که باعث سنگینی می شود .
3-در تیرچه های وسط مولفه های افقی همدیگر را خنثی می کنند ولی در تیرهای دو سر این اتفاق نمی افتد و باید مهار شوند.
نتیجه گیری:
اين سقف بار وارده به خودش را به صورت يک طرفه منتقل مي کند. در اين نوع سقف ايده قوسي چيدن آجرها خوب است ولي اين سقف بسيار سنگين است چون قوس ها را بايد با پوکه پر کرد.
همچنين عدم وجود يک ديافراگم صلب در اين نوع سقف عملکرد آن را در برابر نيروهاي زلزله پايين آورده است سرعت اجراي عمليات در اين نوع سقف بسيار پايين است و هزينه هاي بالايي دارد و تخريب در سقف طاق ضربي به صورت آوار است و براي ساکنين خطر زیادی دارد.
این نوع سقف در برابر بارهای قائم عملکردخوبی از خود نشان می دهدامادر مقابل بارهای جانبی عملکردضعیفی دارد و برای مقابله با این موضوع باید یک دیافراگم صلب به وجود آوریم. (اتصال صلب ربطی به دیافراگم صلب ندارد)
بنابراین برای جبران ضعف در صلبیت وعملکرد مناسب در زلزله از میلگردهایی که به صورت بادبندی به تیرها جوش می شوند باید استفاده کرد.
دیافراگم صلب:
سقف صلب سقفی است که وقتی نیروی زلزله به آن وارد شود ، مجموعه با هم جابه جا می شود و نیروی زلزله نمی تواند آن را خم کند وسقف فقط جا به جا می شود.
اگر در سقفی بتوان تغییر شکل ایجاد کرد به آن سقف انعطاف پذیر می گویند.(دیافراگم صلب ضمیمه ی آیین نامه ی 2800 مطالعه شود).
سقف صلب در بارگذاری همانند یک تیر عمیق عمل می کند در حالیکه اگر تغییر مکانی به هر اندازه در آن به وجود آید سقف ما انعطاف پذیر می شود اما درصورتیکه تغییر شکل به وجود نیاید به آن سقف با رفتار دیافراگم صلب گویند.
توجه : انرژی در دیافراگم صلب جذب نمی شود ولی در انعطاف پذیر جذب می شود.
